|
   © |
Burggravenstroom
De Burggravenstroom is, zelfs vandaag nog, onlosmakelijk verbonden met Kluizen.
De Burggravenstroom, destijds "Le Torrent des Châtelains" genoemd, gaf Gent een uitweg naar zee, liep langs Kluizen en Ertvelde en splitste zich in drieën. Twee vertakkingen kwamen bij Boekhoute en Assenede uit in de Braakman, een zeearm van de Honte, de vroegere benaming voor de Westerschelde. De derde vertakking stond in verbinding met een oude arm van de rivier de Durme, die vandaag in de streek nog altijd wordt aangeduid als de Kale, welke uitkwam in de Honte. Deze laatste kon als waterweg gebruikt worden voor de kleine scheepvaart. De Burggravenstroom had in Kluizen tot slot ook een vertakking die via het Leiken in Sleidinge naar Lembeke en tot in Kaprijke liep. Kaprijke en Lembeke hadden in de middeleeuwen, 13de en 14de eeuw, een bloeiende lakennijverheid. De waterloop werd dan bevaren door schuiten of bargieën geladen met goederen zoals laken, groeninge appelen, hout, turf en zout, gewonnen door het verbranden van turf, naar Gent. Na de godsdienstoorlogen werd in 1618 het Kaprijks Vaardeken in de oude bedding van "den drogen vaart" gegraven. Men hoopte op die manier de economische activiteit terug op gang te brengen. Helaas kwamen de uitgeweken wevers en lakenhandelaars niet meer terug. Ondertussen is het Kaprijks Vaardeken in Kaprijke zelf nergens meer te bespeuren. In Lembeke is deze "gracht" in de Lembeekse bossen nog steeds zichtbaar. DeTragelstraat in Lembeke is ook een verwijzing naar de vaart. Tragel was immers het woord dat men gebruikte voor een trekweg.
Uit bronnen heb ik kunnen afleiden dat "Le Torrent des Châtelains" gegraven werd om een verbinding te maken tussen het Gravensteen te Gent en de Hoge Wal te Ertvelde. De Hoge Wal werd in 1199, 3 jaar voor zijn dood, door burggraaf Zeger II van Gent opgericht, restanten ervan kunnen vandaag nog altijd bewonderd worden. De gemeente Evergem heeft, eindelijk, de motte, in 1994 als monument geklasseerd, opgewaardeerd en als een actief historisch monument uitgewerkt. Ik durf er dus van uit gaan dat deze burggraaf ook de opdrachtgever voor de aanleg van de stroom was. Het spreekt voor zich dat men voor de aanleg ervan de kortst mogelijke weg wilde gebruiken. De Schipgracht langsheen de Durme volgen was een duidelijke omweg. De Schipgracht dus verlaten ter hoogte van Langerbrugge, was een betere optie. Daarenboven heb ik een sterk vermoeden dat de Biervlietse Gentweg ook die route volgde. Dit kan de beslissing alleen maar vereenvoudigd hebben. De burggraaf had op die manier een goede wegverbinding voor het vervoer van mankracht en materiaal én een perfecte trekweg voor mens, paard en schip.
"Le Torrent des Châtelains" stopte niet aan de Hoge Wal maar een eindje verder, ter hoogte van het Aardeken. Op die manier konden boten tot in het centrum van Ertvelde komen. Economisch gezien een goed idee. In Ertvelde zelf herinner ik me geen spoor van de Burggravenstroom en zie ik het ook niet op kaarten weergegeven. In Boekhoute zie je nu nog altijd de Burggravenstroom lopen. Hij begeleidt je, vanuit Assenede, naar het dorp van Boekhoute toe waar destijds
een vissershaven lag. Tot op vandaag staat Boekhoute trouwens nog altijd bekend als een havendorp.
Waarom de burggraaf zijn castrum niet in Kluizen optrok is me een klein raadsel want uiteindelijk lag het dorp aan de uitrand van de Vier Ambachten. De verklaring ligt vermoedelijk in het feit dat hij zijn macht tentoon wou spreiden in Ertvelde dat hij rond die tijd duidelijk onder zijn invloed wou plaatsen. Door het bouwen van de Hoge Wal gaf hij waarschijnlijk ook een duidelijk signaal aan de graaf van Vlaanderen dat hij meer macht wou dan tot dan toe het geval was en dat met hem niet te spotten viel.
In het centrum van Kluizen is "Le Torrent des Châtelains" vandaag spijtig genoeg niet meer te zien. Het dempen of inbuizen van een deel van de de stroom vond men in de jaren 1970 - 1980 een betere oplossing dan het saneren van wat toen een open riool geworden was. Helaas. Kluizen heeft daardoor, en in tegenstelling tot bijvoorbeeld Wippelgem, een deel van zijn authenticiteit en charme verloren. Uit historisch, ecologisch én toeristisch oogpunt zou het waardevol zijn dit deel terug open te leggen. De Burggravenstroom is in Langerbrugge nog altijd met het kanaal Gent-Terneuzen verbonden. In Kluizen maakt de Burggravenstroom via het Molenvaardeke en de Averijevaart ook nog eens contact met het kanaal.
Alle informatie omtrent de Burggravenstroom vind je hier.
|
